Przygotowaliśmy artykuł, w którym zgłębimy temat poczucia własnej wartości. Przyjrzymy się niskiej samoocenie, pokazując jej możliwe przyczyny, skutki i skuteczne ścieżki rozwoju osobistego. Jak budować poczucie własnej wartości? Przeczytaj tekst poniżej.
Czym jest poczucie własnej wartości?
Poczucie własnej wartości to stan psychiczny, który jest skutkiem elementarnej, uogólnionej oceny dokonanej na własny temat. To sposób, w jaki oceniamy, wartościujemy i postrzegamy siebie, jako człowieka, oparty na naszej subiektywnej opinii, osobistych osądach i przekonaniach.
Poczucie własnej wartości ma fundamentalny wpływ na to, czy akceptujemy, lubimy, szanujemy i cenimy siebie, jako człowieka. Czy potrafimy pewnie, asertywnie i z przekonaniem wyrażać swoje zdanie i opinie odnośnie swoich cech fizycznych, psychicznych i społecznych. Wszystkie te sądy przekładają się na samopoczucie psychiczne oraz interakcje z otoczeniem.
Manifestacja samooceny w życiu codziennym
Samoocena uwidacznia się na różnych płaszczyznach życia człowieka. Manifestuje się w naszych emocjach, myśleniu, podejmowanych decyzjach, postawie (również ciała) i konkretnych działaniach. Gdy mamy zdrowe poczucie własnej wartości, wówczas szanujemy i akceptujemy siebie. Interpretujemy siebie jak osobę kompletną i wartościową, jednocześnie przyjmując i akceptując zarówno aspekty pozytywne swojej osoby, jak i te, które wymagają pracy i poprawy. Zdrowa samoocena to szacunek, zaufanie do siebie, dostrzeganie swojego potencjału i wiara w swoje siły.
Kluczowym aspektem dotyczącym poczucia własnej wartości jest to, że musi ono pochodzić z osobistego przekonania o własnej wartości. Brak wewnętrznego przeświadczenia nierzadko prowadzi do poczucia emocjonalnej pustki, które próbujemy wypełnić na różne sposoby, poprzez nadmierną pracę, zachowania ryzykowne prowadzące do nałogów (uzależnień), przyzwolenie społeczne i akceptację innych zachowań czy też nadmierną kontrolę. Niestety wszystkie te czynności stanowią jedynie chwilową ulgę, ponieważ trwałe zmiany wymagają dogłębnego zrozumienia siebie i akceptacji swojej osoby.
Przyczyny niskiego poczucia własnej wartości
U źródeł niskiej samooceny leżą głęboko zakorzenione, negatywne przekonania na własny temat. Ciekawe jest to, że bardzo często przekonania te stawiamy na równi z cechami fizycznymi, których nie możemy zmienić (np. wzrost, kolor oczu). W rzeczywistości bowiem stanowią one subiektywną interpretację swojej osoby, a nie fakt i rzeczywisty opis naszej tożsamości. Skąd zatem biorą się te nieprawdziwe przekonania o swojej niskiej wartości i niekompetencji? Skąd biorą się wszystkie te negatywne oceny, które zbudowały naszą niską samoocenę?
Jakość samooceny najczęściej wynika z głęboko zakorzenionych w nas doświadczeń życiowych i interakcji z otoczeniem (w tym ze środowiskiem rodzinnym). Te akceptujące, życzliwe, radosne i wspierające przeżycia rodzą pozytywne postrzeganie siebie. Z kolei negatywne, zniechęcające, demobilizujące, nieprzychylne i niszczące doświadczenia, najczęściej z okresu dzieciństwa, budują w nas krytyczne nastawienie do swojej osoby i samoobwinianie się.
Wpływ niskiego poczucia własnej wartości na życie
Negatywne, utrwalane latami przekonania o sobie, gdy “zadomowią” się w naszej głowie, wywołują wiele konsekwencji uwidaczniających się na różnych płaszczyznach życiowych.
Konsekwencje niskiego poczucia własnej wartości
- Doświadczanie uczucia niepewności i lęku – Przekonanie o własnej nieudolności i wadach rodzi niepewność i wątpliwości co do swojej inteligencji, umiejętności, potencjału i możliwości. Osoba z niską samooceną najczęściej spodziewa się niekorzystnego rozwoju zdarzeń, na które w jej ocenie nie ma wpływu. Przeświadczenie o najgorszym scenariuszu wydarzeń prowadzi do uczucia lęku, niepokoju i obaw.
- Selektywne przetwarzanie informacji z otoczenia – Negatywne przekonania o swojej osobie działają niczym bariera dla pozytywnych doświadczeń. Osoba z niską samooceną przyjmuje do siebie i rejestruje jedynie negatywne aspekty swojego życia, podczas gdy pozytywne doświadczenia są przez nią ignorowane, minimalizowane lub interpretowane w niekorzystny sposób.
- Kreowanie pesymistycznych prognoz – Niska samoocena wiąże się z budowaniem pesymistycznych oczekiwań względem przyszłości i poczuciem bezradności. Osoba taka nie tylko spodziewa się najgorszego, lecz również w swojej ocenie nie ma żadnego wpływu na pokonanie nadchodzących trudności.
- Kształtowanie zachowań – Ocena siebie ma znaczący wpływ na to, jak się zachowujemy i jakie działania podejmujemy. Niska samoocena nierzadko prowadzi do postawy wycofanej i unikającej sytuacji mogących stanowić zagrożenie. Przeświadczenie o niepowodzeniu wzbudza nadmierną ostrożność, a nawet całkowicie blokuje rozwój, realizację celów, podejmowanie decyzji i działań.
- Narastanie wewnętrznej krytyki – Wzmacnianie i utrwalanie negatywnych przekonań prowadzi do nasilenia samokrytycznej postawy. W rezultacie osoba z niską samooceną widzi i interpretuje siebie wyłącznie przez pryzmat tych niekorzystnych opinii, sądów i cech. To z kolei znacząco utrudnia przerwanie spirali niskiej samooceny i obiektywną ocenę własnej wartości.
Przerwanie tego destrukcyjnego cyklu zachowań i negatywnych myśli wymaga dużej pracy nad zmianą głęboko zakorzenionych przekonań. Bardzo ważne jest, aby przede wszystkim uświadomić sobie, że wszystkie przekonania o swojej osobie nie są cechami stałymi. Nie stanowią również oczywistych faktów, a jedynie subiektywną opinię. Ten proces wymaga czasu, samorefleksji i nierzadko wsparcia specjalisty. Konfrontacja z silnie utrwalonymi, fundamentalnymi przekonaniami o sobie to pierwszy i zdecydowanie najważniejszy krok ku ukształtowaniu w sobie pozytywnej postawy wobec siebie.
Od niskiego poczucia wartości do adekwatnej pewności siebie – jak wydostać się ze spirali niskiej samooceny?
Skoro negatywne przekonania o sobie i poczucie niższej wartości nie są niezmiennymi cechami w naszym życiu, to warto popracować nad ich zmianą i osobistym rozwojem. Jak to zrobić? Pamiętaj, że zarówno te negatywne, jak i pozytywne opinie na temat samego siebie są efektem doświadczeń z przeszłości (np. z okresu dzieciństwa, dojrzewania).
Wszystkie te doświadczenia mogą ewaluować i przekształcać się pod wpływem pracy nad sobą, samorozwoju i wsparcia specjalistów. To, co do tej pory przyjmowaliśmy za negatywne, dzięki terapii może zostać zweryfikowane i przekształcone w przekonania bardziej obiektywne i autentyczne. Terapia poznawczo-behawioralna to podejście psychoterapeutyczne, które pomaga osobom zmagającym się z niskim poczuciem własnej wartości zidentyfikować, zrozumieć i zmodyfikować negatywne przekonania o sobie.
CBT – Terapia poznawczo-behawioralna z Centrum Psychoterapii Blisko
Terapia poznawczo-behawioralna (CBT) jest wszechstronną metodą terapeutyczną, która może przynieść ulgę w wielu problemach o podłożu psychicznym. CBT jest również najczęściej wykorzystywaną formą psychoterapii w pracy nad samooceną i wzmocnieniem poczucia własnej wartości.
W Centrum Psychoterapii Blisko doświadczeni specjaliści z dziedziny psychoterapii poznawczo-behawioralnej wspierają pacjentów w odnalezieniu wewnętrznej równowagi i spokoju psychicznego. U nas możesz szczerze i bez skrępowania podzielić się trudnościami, z jakimi się zmagasz.
W swojej pracy wykorzystujemy wyłącznie sprawdzone metody terapeutyczne, dzięki którym naszym pacjentom udaje się sprostać wyzwaniom emocjonalnym i wzmocnić poczucie własnej wartości.
Jeśli czujesz, że niskie poczucie własnej wartości wpływa na całe Twoje życie, dotykając sfery prywatnej, czy też zawodowej, to terapia poznawcza będzie dobrym krokiem ku poradzeniu sobie z negatywnymi myślami i błędnymi przekonaniami na swój temat. Wejdź na stronę Centrum Psychoterapii Blisko, wybierz lokalizację (dostępne również konsultacje online), następnie specjalistę w nurcie poznawczo-behawioralnym i umów się na spotkanie.
Zobacz też: Terapia CBT
Zwiększenie poczucia własnej wartości – wskazówki
Kształtuj obiektywny i pozytywny obraz siebie
Pracuj nad zmianą swojego myślenia na bardziej realistyczne, obiektywne i przyjazne. Skieruj swoją uwagę na odkrywanie i docenianie swoich mocnych stron, zamiast skupiać się na negatywnych cechach i wadach. Pamiętaj, że Twoje przekonania na swój temat są subiektywną opinią, a nie faktami. Praktykuj codziennie świadome przekształcanie swoich myśli na pozytywne. Unikaj skrajnych ocen wobec swojej osoby i dąż do bardziej wyważonych punktów widzenia.
Rozwijaj swoją inteligencję emocjonalną
Niskie poczucie wartości często wiąże się z trudnościami w radzeniu sobie z emocjami. Pracuj nad rozwojem swojej inteligencji emocjonalnej. Doskonal zdolność rozpoznawania własnych emocji w różnych sytuacjach, nazywania ich, wyrażania w sposób budujący i akceptowania tego chwilowego stanu. Połącz to z praktykowaniem technik relaksacyjnych i mindfulness, które pomogą Ci skutecznie zarządzać stresem i niepokojem.
Szukaj wsparcia (bliskich i specjalistów)
Nie zawsze udaje się samemu poradzić sobie z niskim poczuciem własnej wartości. Podziel się swoimi trudnościami i myślami z osobami z najbliższego otoczenia, z ludźmi, których obdarzasz zaufaniem (rodziną, przyjaciółmi lub specjalistami). Nie bój się zwrócić o pomoc i wsparcie, gdy czujesz, że rozmowa jest ci potrzebna. Już sama szczera rozmowa z bliskimi lub specjalistą, może dostarczyć ci nowych perspektyw i innego spojrzenia na siebie, a tym samym wzmacnia poczucie własnej wartości.
Rozwijaj postawę samoakceptacji
Buduj pozytywny stosunek do swojego “ja” i ucz się doceniać i przyjmować siebie takim, jakim jesteś. Pamiętaj, że fundamentem zdrowej samooceny jest umiejętność akceptacji własnej osoby. Postaraj się nie skupiać na swoich słabościach, a zamiast tego zacznij dostrzegać, nazywać i doceniać swoje wszystkie mocne strony, talenty i osiągnięcia. Zaakceptuj i polub całokształt swojej osobowości, z jej zaletami, jak i niedoskonałościami.
Bądź miły i wyrozumiały dla siebie
Bądź dla siebie przyjacielem. Spróbuj nie oceniać siebie zbyt surowo i krytycznie za każde potknięcie, niepowodzenie czy błąd. Zamiast tego traktuj siebie łagodniej, motywująco i z szacunkiem. Troska o siebie jest równie ważna, jak troska o bliskich.
Rozwijaj talenty, pasje i zainteresowania
Odkrywanie i rozwijanie pasji, angażowanie się w aktywności, które sprawiają ci przyjemność, to czynności, które mogą znacząco wzmocnić Twoje poczucie własnej wartości. Poszukaj zainteresowań, które rozwiną w tobie nowe pasje. Zaangażuj się w nie i poświęć im uwagę. Te doświadczenia zaowocują w szybkim czasie, przekładając się na Twoje samopoczucie i spojrzenie na siebie.
Potrzebujesz wsparcia w budowaniu poczuciu własnej wartości?
Chcesz zwiększyć poczucie własnej wartości? Czujesz, że to, jak postrzegasz siebie, przeszkadza w budowaniu zdrowych relacji z otoczeniem i poczuciem szczęścia? Doświadczeni terapeuci z Blisko pomogą Ci odkryć Twój potencjał, wzmocnić pewność siebie i zbudować poczucie własnej wartości.
Budowanie poczucia własnej wartości przy wsparciu specjalisty, to proces, który może przynieść niesamowite efekty. Każda sesja z terapeutą daje siłę i motywację do zmierzenia się z niską samooceną, a także dokonania zmian.
Jeśli czujesz, że trudności, z którymi się mierzysz, wpływają niekorzystnie na Twoje codzienne funkcjonowanie, interakcje z otoczeniem i samopoczucie psychiczne, nie wahaj się szukać wsparcia specjalisty, takiego jak psychoterapeuta czy psycholog.
